Biegi sztafetowe dostarczają podwójnej dawki ekscytacji, a nawet więcej! Najczęściej jest to zasługa czterech zawodników lub zawodniczek składających się na zespół biorący udział w wyścigu. Ale są też odstępstwa od tej normy, dlatego w niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej temu typowi rywalizacji sportowej.
Na czym polegają biegi sztafetowe?
Konkurencje sztafetowe różnią się pod kątem konkretnej dyscypliny sportowej, ale posiadają też pewne charakterystyczne cechy.
Pierwszym elementem odznaczającym sztafetę jest zawsze współzawodnictwo drużynowe. Najczęściej zespół składa się z czterech zawodniczek lub zawodników, aczkolwiek istnieją także sztafety mieszane.
Drugim charakterystycznym aspektem jest fakt, że każdy z uczestniczących zawodników musi przebiec tę samą odległość (z drobnymi odstępstwami). Przekazanie pałeczki następuje w określonym miejscu, zwanej strefą zmian.
Trzeci element to nieustępliwość i wytrwałość. Nawet jeśli jeden z biegaczy nie wykona swojego odcinka tak, jakby tego oczekiwano, nie oznacza to przegranej. Wynik końcowy jest zależny od ostatniego zawodnika, a jego pozycja na linii mety określa miejsce drużyny w klasyfikacji.
Lekkoatletyczne biegi sztafetowe
Sztafety są niewątpliwie najbardziej znanym elementem lekkoatletyki, uważanej za królową sportu. Wyniki sztafet, zarówno na torach otwartych, jak i zamkniętych, cieszą się szczególnym zainteresowaniem. Szczególnie charakterystyczna jest wymiana pałeczki w strefie zmian, a rekordy w sztafetach lekkoatletycznych są często najbardziej zapadające w pamięć.
Sztafeta 4 x 100 m
Sztafeta sprinterska w biegu na 100 m x 4 to jedna z dwóch konkurencji sztafetowych, które mają miejsce podczas dużych międzynarodowych zawodów lekkoatletycznych, takich jak Mistrzostwa Świata, Europy czy Igrzyska Olimpijskie. Ta konkurencja jest rozgrywana zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn.
Szybkość najlepszych sportowców na świecie przyczynia się do uzyskiwanych przez nich wyników. W 2012 roku w Londynie drużyna jamajska, z Usainem Boltem – najszybszym człowiekiem na świecie – w składzie, ustanowiła rekord świata, pokonując dystans w niewiarygodnych 36,84 sekundy!
Podobnie, najbardziej utalentowane biegaczki na świecie – amerykańska sztafeta sprinterska składająca się z Tianny Madison, Allyson Felix, Bianca Knight oraz Carmelita Jeter – ustaliły rekord kobiet na 40,82 sekundy podczas Igrzysk Olimpijskich w Londynie.
Medale olimpijskie Polaków w sztafecie 4 x 100 m
Nie wszyscy pamiętają, że Polacy zapisali złote strony historii sportu, zdobywając medale w sztafetach 4 x 100 m. Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy większe triumfy osiągnęli mężczyźni, czy kobiety – obie ekipy mogą się chlubić dwoma medalami olimpijskimi.
Złote medale na Olimpiadzie w 1964 roku zdobyła sztafeta kobiet w składzie Teresa Ciepły, Irena Kirszenstein-Szewińska, Halina Górecka, Ewa Kłobukowska. Cztery lata wcześniej ten sam skład z drużyną: Teresa Ciepły, Barbara Janiszewska, Celina Jesionowska, Halina Górecka zdobył brązowy medal.
Mimo że męska sztafeta nie zdobyła złotego medalu, na olimpiadzie dwukrotnie zajęli zaszczytne drugie miejsce. Pierwszy raz, na olimpiadzie w Tokio (1964) drużyna w składzie Andrzej Zieliński, Wiesław Maniak, Marian Foik i Marian Dudziak osiągnęła ten sukces. Kolejny srebrny medal zdobyli Krzysztof Zwoliński, Zenon Licznerski, Leszek Dunecki i Marian Woronin, którzy uplasowali się na drugim miejscu na Olimpiadzie w Moskwie w 1980 roku.
Rekord Polski w sztafecie mężczyzn, wynoszący 38,31 sekund, ustanowiony został przez Kamila Masztaka, Dariusza Kucia, Roberta Kubaczyka i Kamila Kryńskiego na Olimpiadzie w Londynie w 2012 roku. Rekord kobiet, wynoszący 42,68 sekund, ustanowiony został przez Marikę Popowicz, Darię Korczyńską, Martę Jeschke i Weronikę Wedler na zawodach w Barcelonie w 2010 roku.
Sztafeta 4 x 200 m
Choć mogłoby się wydawać, że sztafeta 4 x 200 m jest kolejnym wydarzeniem w międzynarodowych zawodach lekkoatletycznych, rzeczywistość wygląda inaczej. Ta konkurencja pojawia się wyłącznie na mityngach, często halowych, ale także na otwartym stadionie. Podobnie jak w innych sztafetach lekkoatletycznych, rywalizują tutaj zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Każdy z zawodników musi pokonać pełne okrążenie bieżni, czyli dystans 200 metrów.
Sztafeta 4 x 400 m
Sztafeta 4 x 400 m jest kolejną konkurencją w międzynarodowych zawodach lekkoatletycznych. Aktualny rekord w kategorii kobiet należy do ekipy z Związku Radzieckiego składającej się z Tatjany Ledowskiej, Olgi Nazarowej, Marijany Piniginowej i Olhy Bryzhiny. Wynik 3:15,17 został osiągnięty podczas Igrzysk Olimpijskich w Seulu w 1988 roku. Z kolei rekord mężczyzn został ustanowiony przez Amerykanów: Andrew Valmona, Quincy Wattsa, Harry Reynoldsa i Michaela Johnsona podczas zawodów w Stuttgarcie w 1993 roku, czym ustanowili rekord czasu 2:54,29. Emocje w biegu na 400 m są tak ogromne jak w przypadku 4 x 100 m, przez co ta konkurencja jest uwielbiana przez kibiców równie mocno!
Biegi sztafetowe 4 x 400 m – wyniki Polaków
Chociaż polscy lekkoatleci występujący w sztafecie 4×400 metrów nie zdobyli takiej ilości medali olimpijskich jak w biegu 4×100 metrów, to jednak nie brakuje im osiągnięć.
Pierwsze z nich to jedyny olimpijski medal, zdobyty przez Ryszarda Podlasa, Jana Wernera, Zbigniewa Jaremskiego i Jerzego Pietrzyka. Srebrny krążek wywalczyli podczas Letnich Igrzysk w Montrealu w 1976 roku.
Nie zapominajmy też o złotym medalu mistrzostw świata, który zdobyli Tomasz Czubak, Robert Maćkowiak, Jacek Bocian, Piotr Haczek oraz Piotr Długosielski (zmiennik) – to osiągnięcie z 1999 roku na Światowych Mistrzostwach w Lekkoatletyce w Sewilli. Rekord Polski należy do sztafety, którą tworzyli Piotr Rysiukiewicz, Tomasz Czubak, Piotr Haczek i Robert Maćkowiak. Panowie wynikiem 2:58,00 ustanowili go na zawodach w Uniondale w 1998 roku.
Sukcesy kobiecej sztafety nie są tak liczne jak męskiej. Najlepszym osiągnięciem naszych reprezentantek jest srebrny medal zdobyty na Mistrzostwach Świata w Doha w 2019 roku. Zawodniczkami, które stanęły na podium były Iga Baumgart-Witan, Patrycja Wyciszkiewicz, Małgorzata Hołub-Kowalik, Justyna Święty-Ersetic oraz Anna Kiełbasińska (zmienniczka). Z czasem 3:21,89 ustanowiły one również rekord Polski.
Inne biegi sztafetowe w lekkoatletyce
W lekkoatletyce istnieją różne konkurencje sztafetowe, które nie są uwzględniane w oficjalnych zawodach międzynarodowych, jak Igrzyska Olimpijskie. Jednym z nich jest sztafeta szwedzka. W tej konkurencji, drużyny składają się z czterech członków, którzy muszą pokonać cztery różne dystanse – 100, 200, 300 i 400 metrów, w kolejności rosnącej lub malejącej. Sztafeta olimpijska, mimo nazwy, to podobny bieg, gdzie członkowie drużyny pokonują dystanse 100, 200, 400 i 800 metrów, również w kolejności rosnącej albo malejącej.
